პატრიარქი დიმიტრი – მისი წინამორბედის არასწორი გზის გამგრძელებელი (ნაწილი II)

 

   მოდით ახლა ვნახოთ, თუ როგორ ულოცავს პატრიარქი დიმიტრი პაპს მისი აღსაყდრების მორიგ წლისთავს: „სიყვარულში ღრმა ერთ-ობით ჩვენ წმინდა რომის ეკლესიასთან ერთად ვდღესასწაულობთ, ღვთის წყალობით, პეტრე მოციქულის მემკვიდრის ტახტზე თქვენი არჩევისა და აღსაყდრების ათი წლისთავს... ეს იუბილე აღვნიშნოთ თქვენთვის, უწმინდესო უფროსო ძმაო, წმინდა რომის ეკლესიისა-თვის, ქრისტიანული ერთობისათვის ლოცვით..." [3].

   ბევრი ეკუმენისტი თავის დასაცავად ამბობს, რომ მსგავსი განცხა-დებები – მხოლოდ  საეკლესიო მიმოწერის დადგენილი ტრადიცი-ებით არის განპირობებული. თუმცა აღსანიშნავია, რომ მსგავსი ფრაზები აბსოლუტურად ნორმალური იქნებოდა რომელიმე ადგილ-ობრივი მართლმადიდებელი და–ეკლესიის თავის მიმართ, მაგრამ ყოვლად დაუშვებელია ერეტიკოსთა მიმართ. სინამდვილეში საუბ-არია კონსტანტინეპოლის უმაღლესი იერარქების რწმუნებაზე იმასთან დაკავშირებით, რომ პაპისტური „ეკლესია" ერეტიკული ორგანიზაცია კი არ არის, არამედ „ღვთის ეკლესიაა", რომ პაპისტები ასევე ფლობენ წმინდა საიდუმლოებებს, რომ განხეთქილება რომის ერეტიკული გადაცდომების შედეგი კი არ არის, არამედ ისტორიულად შექმნილი არახელსაყრელი გარემოებებისა, რომელიც შეიძლება გამოვასწოროთ კეთილი ნებით, სიყვარულის დიალოგითა და იმის მზადყოფნით, რომ ბევრი რამე მიეცეს დავიწყებას, რადგანაც უმეტესწილად მო-ძღვრებათა შორის განსხვავება - ეს მხოლოდ ერთი და იმავე სა-ღვთისმეტყველო ტრადიციის სხვადასხვაგვარი გამოხატულებაა. მა-რთალია, რომ ჯერ არცერთმა მართლმადიდებელმა ეკლესიამ ეს თვალსაზრისი ოფიციალურად არ აღიარა, მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი ეკუმენისტი თავის ნაშრომებში  ამ აზრს იცავს.

   ვნახოთ, როგორია პატრიარქ დიმიტრის შეხედულება პაპის პირვე-ლობისა და პაპისტურ „წმინდა საიდუმლოთა" ფასეულობის შესახებ: „თქვენი ვიზიტი, ძმებო, სხვა ყველაფერთან ერთად, განსაკუთრებულ ელფერს აძლევს ამ წლის ყველაზე დიდ მოვლენას – სრულდება 10 წელი იმ დღიდან, როცა უფალმა მოუწოდა ჩვენს უფროს ძმას, საქრისტიანოს პირველ ეპისკოპოსს..., ჩვენ გვაქვს საერთო წმინდა საიდუმლოებები, სახელდობრ - ნათლობა, ზიარება და მღვდლობის უწყვეტი მოციქულებრივი მემკვიდრეობითობა. ამ წუთებში ჩემს გონებაში ვეხვევი ქრისტეს მიერ საყვარელ ძმას, რომის მღვდელმთა-ვარს, პაპ პავლე VI–სა და მის ეკლესიას" [4].

   მსგავსი პოზიცია ეხმიანება ფიატირელი მიტროპოლიტის ათინაგ-ორას ავადსახსენებელ „ფიატირისტულ აღმსარებლობას", რომელშიც ნათქვამია: „ქრისტიანებს სწამთ, რომ ჭეშმარიტ ხელდასხმასა და მღვდლობას გადასცემენ მართლმადიდებელი ეპისკოპოსები, სომეხი-კოპტები, ეთიოპელი ეპისკოპოსები, ანგლიკანი ეპისკოპოსები... და ამიტომ ანგლიკანებისა და რომო–კათოლიკების წმინდა საიდუმ-ლოებები შეგვიძლია განვიხილოთ, როგორც ერთი წმინდა კათოლიკე სამოციქულო ეკლესიის საიდუმლოებები" [5].

   ამ ერეტიკულ მოსაზრებას პრაქტიკულად მხარი დაუჭირა მოსკოვის საპატრიარქომ, რომელმაც 1969 წლის 29 დეკემბერს მიიღო გადა-წყვეტილება, დაემყარებინა კონტაქტები რომო-კათოლიკებთან. მამა იუსტინემ (პოპოვიჩმა) ამ ნაბიჯს იუდასეული და „მართლმადიდე-ბელი ეკლესიის ყველა წესისა და დოგმატის საწინააღმდეგო" ნაბიჯი უწოდა. და შემდგომ ამასთან დაკავშირებით იგი აღნიშნავს: „ამ გადაწყვეტილებით, რომელიც ერთადერთია მთელი მართლმადიდე-ბელი ეკლესიისა და მისი დოგმატურ და კანონიკურ გადმოცემათა ისტორიის მანძილზე და რომელიც ხელს უწყობს ერეტიკოსებთან ღია ურთიერთობას, მართლმადიდებლობის მთელ ღმერთკაცობრივ სხე-ულს ღრმა ჭრილობა მიადგა, ყველა მამები და სინოდები დამცი-რებულნი არიან, საეკლესიო დოგმატები და წესები – შეურაცხ-ყოფილნი, ხოლო ქრისტეს ეკლესია, უმწიკვლო სძალი,  ერეტიკოსთა მყრალ ნაგავსაყრელზეა გადაგდებული".

   მაგრამ უნდა აღვნიშნოთ, რომ ლათინთა ევქარისტიულ საიდუმლ-ოებაზე დაშვების შესახებ გადაწყვეტილება, რომელიც რუსეთის ეკ-ლესიას უშუალოდ მიტროპოლიტმა ნიკოდომოსმა (როტოვმა) მოახვია თავს, მისი სიკვდილის შემდეგ რამდენიმე ხანში გაუქმდა.

   დღევანდელ დღეს, როდესაც მონოფიზიტებთან დასაახლოვებლად აქტიური მუშაობა მიმდინარეობს, მეტად საყურადღებოა ის ფაქტი, რომ კონსტანტინეპოლი აგრძელებს თავისი გამორჩეული თვალსაზ-რისი დაცვას. კოპტ პატრიარქისადმი მიმართვისას პატრიარქი დიმი-ტრი აცხადებს: „უნეტარესო ძმაო... უწმინდესი კოპტური ეკლესიისა, სამწუხაროდ, მრავალი საუკუნე ვიცხოვრეთ ურთიერთმტრობით... მიუხედავად ურთიერთბრალდებებისა, უნდა ვაღიაროთ, რომ კოპტე-ბისთვის განხეთქილება უფრო ეროვნულ–განმათავისუფლებელი ბრძოლის საშუალება იყო, ხოლო რაღაც დოგმატური განსხვავებანი მხოლოდ  გამოხატვის განსხვავებულობას წარმოადგენდა" [6].

   იგივე პრინციპი დომინირებს ანგლიკანებთან ურთიერთობაში. მთა-ვარეპისკოპოს კოგანისადმი მიმართვაში პატრიარქი გაბედულად ამტ-კიცებს: „...ჩვენ აღმოსავლეთში გვწამს, რომ აღმდგარი ქრისტე სო-ფლის აღსასრულამდე მყოფობს იმ ეკლესიაში, რომელიც წარმოდ-გენილია ეპისკოპოსთა მოციქულებრივი უწყვეტობითა და ევქარისტ-იის წმინდა საიდუმლოთი. ამის რწმენით ჩვენი მართლმადიდებელი აღმოსავლეთი ღებულობს თქვენს მოწყალებას მართლმადიდებლობის ამ წმინდა ცენტრში..." [7].

    ცნობილია, რომ ეკუმენიზმის მსოფლიო მოძრაობის ერთ–ერთი უმ-თავრესი ამოცანა ერთიან კალენდარზე გადასვლა იყო. ნაწილობრივ იგი გადაწყდა, როდესაც მთელმა რიგმა ადგილობრივი მართლმა-დიდებელი ეკლესიებისა გრიგორიანული კალენდარი მიიღო. სამწუ-ხაროდ, ბევრ ადგილას ამ დაუფიქრებელმა ნაბიჯმა სერიოზული კონფლიქტები და უთანხმოება გამოიწვია. ამასთან, ქრისტეს აღდგო-მის ერთდროულად აღნიშვნის საკითხი არც ისე ადვილი გადასა-წყვეტი იყო, რადგან პასქალიის შეცვლა, რომელიც ნიკეის პირველ მსოფლიო საეკლესიო კრებაზე იქნა მიღებული, კრძალულია [8]. 1963 წ. 4 დეკემბრის ვატიკანის მეორე კრებაზე დადგინდა პასექის დღე-სასწაულობის კვირა. ვატიკანის მეორე კრების ამ ინიციატივას დიდი შთაგონებით მიესალმა პატრიარქი ათინაგორა, რომელიც თავის 1966 წლის ეპისტოლეში ასევე ემხრობა იმ აზრს, რომ ქრისტეს აღდგომის დღესასწაული მთელ ქრისტიანულ სამყაროში ერთ კონკრეტულ დღეს აღინიშნოს. პატრიარქ ათინაგორას მემკვიდრე თავის 1974 წლის სააღდგომო ეპისტოლეში ასევე მხარს უჭერს ამ იდეას. დღეისათვის ეს ცვლილებები ჯერ არ შემოღებულა, თუმცა ფინეთის ეკლესიამ თავისი შეხედულებისამებრ გადაწყვიტა, ქრისტეს აღდგომის დღესასწაული ლუთერანებთან ერთად (კათოლიკური კალენდრის შესაბამისად) აღენიშნა. ისევე როგორც სხვა მსგავს შემთხვევებში, ამას არანაირი პროტესტი არ მოჰყოლია, მიუხედავად იმისა, რომ უხეშ კანონიკურ დარღვევაზეა საუბარი. როგორც ჩანს, ჩვენი ეკლესიის სინდისს ღრმად სძინავს.

   ყველა სხვა ქრისტიანულ გაერთიანებათა ჭეშმარიტ ღვთის ეკლეს-იებად აღიარება ეკუმენისტებისათვის მხოლოდ უბრალო რიტორი-კული თავაზიანობა კი არ არის, არამედ არის ღრმა რწმენა იმისა, რომ ამ ეკლესიებშიც შესაძლებელია ცხონება. კარდინალი ვილებრანდსი პატრიარქ დიმიტრისადმი თავის მისასალმებელ წერილში ამბობს: „ჩვენი ეკლესიები, როგორც ხსნის ორგანოები, აგრძელებენ თავიანთ მაცხოვნებელ მისიას, ქადაგებენ რა ღვთის სიტყვას, რომელიც მო-ციქულთა მოძღვრებიდან გადმოგვეცა, მიჰყავთ ახალი მოწაფეები ქრისტესთან, აღასრულებენ დიდ საიდუმლოს – საღვთო ევქარის-ტიას". პატრიარქი ასე პასუხობს: „ჩვენ ერთად აღვიარებთ იმას, რასაც თქვენი უწმინდესობა ბრძანებდა თავის მიმართვაში... დღეს ჩვენ გღებულობთ თქვენ როგორც თანამოაზრეებს იესო ქრისტესადმი ერთგულების მოწმობაში და გვინდა ამ ერთობის დემონსტრირება მთელი ქრისტიანული და არაქრისტიანული მსოფლიოს წინაშე" [9]. რამდენიმე წლის შემდეგ პატრიარქი იმავე კარდინალს შემდეგი სიტ-ყვებით მიმართავს: „გღებულობთ თქვენ და საერთო ლიტურგიკულ ლოცვაში ვერთიანდებით თქვენთან ამ წმინდა ტაძარში, სადაც ასევე სულიერად იგრძნობა მყოფობა იმისა (პაპისა), ვინც თქვენ გამოგ-გზავნათ" [10].

   

 მღვდელმონაზონი საბა იანიჩი

3. Εκκλεησια, 80&26, 1973.

4. პატრიარქ დიმიტრის 1977 წლის 30 ნოემებრის მიმართვა კარდინალ იოჰან ვილებრანდსის მიმართ.

5. რაკი მიტროპოლიტი ათინაგორა (კოკინაკი) ვახსენეთ, მოვიყვანოთ მისი ნაკლებად ცნობილი განცხადება, რომელიც ჟურნალ „წმინდა გრიგოლ პალამაში" (N 658 მარტი–აპრილი 1977) გამოქვეყნდა: „სა-ყოველთაოდაა ცნობილი, რომ ევროპასა და ამერიკაში ბევრი ჩვენი ეპისკოპოსი ბევრად უფრო ადრე, ვიდრე მოსკოვის სინოდი მიიღებდა პოზიტიურ გადაწყვეტილებას იმის შესახებ, რომ რუსეთში მცხოვრები რომო–კათოლიკების ზიარება დაეშვათ მართლმადიდებელ ეკლესიებ-ში, აზიარებდნენ და აზიარებენ რომ-კათოლიკებსა და სხვა ქრის-ტიანებს. ეს არ არის მთელი მართლმადიდებელი ეკლესიის გადაწ-ყვეტილება, არამედ არის ცალკეულ ეპისკოპოსთა ინიციატივა, რომე-ლთაც სინდისი არ აძლევთ უფლებას, ღვთისმორწმუნე ქრისტიანებს წმინდა ბარძიმთან მიახლოება აუკრძალონ. მსოფლიოს საპატრიარქოს საპატრიარქო ცენტრში ჟენევაში (1976 წლის თებერვალში) ეპისკო-პოსთა ბოლო სხდომაზე ეს საკითხი სპეციალურად იქნა განხილული, რადგანაც ხშირად მასთან შეხება აქვს ყველა ეპისკოპოსს და თი-თოეული მათგანი ისე იქცევა, როგორც სინდისი უკარნახებს. ამასთან ერთად, ასევე აუცილებელია პატიოსნად და გულწრფელად შევაფ-ასოთ: მზად არიან კი მართლმადიდებელი ქრისტიანები ზიარებისა-თვის, რომლებიც წმინდა ბარძიმს მიეახლებიან? სხვებზე მეტად არიან კი ისინი მომზადებულნი? დრო ითხოვს, რომ ამ კითხვებზე აუცი-ლებლად გავცეთ პასუხი, დაუტეოთ პირფერობა და ამპარტავნული აზრები მართლმადიდებელთა უცოდველობასა და მზადყოფნაზე და რომაელ კათოლიკეთა, ანგლიკანებისა და სხვა ქრისტიანთა ცოდვი-ლობასა და მოუმზადებლობაზე".

6. Επισκεψις  N 169, 15. 5. 1977 წ.

7. Επισκεψις N 64., 1.10.1982 წ.

8. „ყოველთა, რომელთა იკადრონ დაჴსნად საზღვარი წმიდისა და დიდისა ნიკეას შეკრებულისა კრებისაჲ მუნ ყოფასა კეთილად მსა-ხურისა და ღმრთისმოყუარისა მეფისა კონსტანტინესსა წმიდისათჳს დღესასწულისა საცხოვნებელისა აღვსებისა [4], უზიარებელ და გან-ჴდილ იყვნენ ეკლესიით, უკუეთუ ეგნენ წინააღმდგომობითსა ზედა მაცილობელობასა კეთილად განსაზღვრებულთა საქმეთასა". ანტიოქი-ის ადგილობრივი კრების I კანონი.

9. Επισκεψις N 90. 11. 12. 1973.

10. Επισκεψις N 30. 1980 წლის ნოემბერი.

11. ავსტრიული მიტროპოლიის გაზეთების მასალების საფუძველზე NN52-67.